O'zbekistonni modernizatsiyalash vektorlari: mintaqaviy va global o'lchovlar

2020-yil 8-noyabr kuni Jahon iqtisodiyoti va Diplomatiya universitetida Xalqaro siyosatshunos-talabalar assotsiatsiyasi (IAPSS) va JIDU "Xalqaro munosabatlar" fakulteti hamkorligida tashkil etilgan, "O'zbekistonning modernizatsiyalash vektorlari: mintaqaviy va global o'lchovlar" mavzusida davra suhbati bo'lib o'tdi. Konferensiyadan ko’zda tutilgan maqsad, O'zbekiston Prezidentining mamlakat ichki va tashqi siyosatida olib borayotgan islohotlarini tahlil qilish, shuningdek, jahon hamjamiyatiga O'zbekistondagi o'zgarishlarni so’zlab berishdan iborat. Tadbirda Jahon iqtisodiyoti va diplomatiya universiteti, Toshkent davlat sharqshunoslik universiteti, O'zbekistondagi SHHT xalq diplomatiyasi markazi, Qo'qon shahar hokimligi, Qo'qon shahar madaniyat bo'limi qoshidagi "Sarvigul" cholg'u asboblari milliy ansambli ishtirok etdi.

Ushbu tadbirning muhokama mavzusi 2019-yil oxirida "The Economist" nashriyoti O'zbekistonni yil mamlakati deb tan olganligi bo'ldi. Nashrda keltirilishicha, Prezident Shavkat Mirziyoyevning islohotlari tufayli O'zbekiston iqtisodiy taraqqiyotda xalqaro hamjamiyatga jadal integratsiyalashadigan yosh, mustaqil davlatga aylandi. O'zbekiston hali  uzoq yo'lni bosib o'tishi kerak bo'lsa-da, prezident Shavkat Mirziyoyev tufayli  iqtisodiy hamda siyosiy sohalarda katta ishlar amalga oshirilganini ta'kidlash lozim. 2017-yilda qabul qilingan "O'zbekiston taraqqiyot strategiyasi"da  2021-yilgacha modernizatsiya qilishning beshta asosiy yo'nalishi belgilab berildi va shu davr mobaynida taqdim etilgan barcha sohalarda taraqqiyot kuzatiladi.

Ijtimoiy-siyosiy kelishmovchiliklarga qaramasdan, bugungi kunda Markaziy Osiyoda yangi tendensiyalar kuchayib bormoqda, mintaqaviy muammolarni hal etish, savdo-iqtisodiy va madaniy-gumanitar aloqalarni kengaytirish uchun qulay imkoniyatlar yaratilmoqda. O'zbekiston barcha Markaziy Osiyo mamlakatlari bilan umumiy chegaralarga ega bo'lib, mintaqani barqarorlik, izchil  rivojlanish va yaxshi qo'shnichilik zonasiga aylantirishdan xolis manfaatdor. Mamlakat rivojlanishining barcha muhim masalalarini – chegaralar xavfsizligi, suv resurslarini adolatli taqsimlashni hal qilish mintaqada barqarorlikni o'rnatish uchun asosiy omildir. Iqtisodiy jihatdan farovon va xavfsiz Markaziy Osiyo O'zbekiston va qo’shni davlatlar  uchun suv va havodek zarur. Hech qaysi yirik mintaqaviy transport, aloqa va energetika loyihalari mintaqa mamlakatlari bilan faol hamkorlik qilmasdan, yuqori darajadagi integratsiyani ta'minlamasdan amalga oshirilmaydi. Shu munosabat bilan O'zbekiston tashqi siyosatining muhim mintaqasi sifatida Markaziy Osiyo haqida chuqur mulohaza yuritish, o'zaro manfaatli hamkorlikning ustuvor yo'nalishlarini belgilash, mintaqamizni yanada xavfsiz, barqaror va ravnaq toptirishga qodir aniq natijalarga erishish juda muhimdir.

Davra suhbati muhokamasi ushbu bo’limlardan iborat bo’ldi:

1. O'zbekiston tashqi siyosatidagi islohotlar
2. Iqtisodiy modernizatsiya
3. Ichki siyosiy islohotlar
4. O'zbekistonning mintaqaviy integratsiya jarayonlarida ishtiroki
5. ShHT mamlakatlari misolida xalq diplomatiyasi rivoji
6. Markaziy Osiyoda barqarorlikni ta'minlashda O'zbekistonning o'rni

Tadbirni "Xalqaro munosabatlar" fakulteti 2-bosqich talabasi, IAPSSda O'zbekiston koordinatori Fazliddin Djamalov ochib berdi va moderatorlik qildi. Konferentsiya mehmonlariga ma'ruzachilar va panel muhokamalari haqida ma'lumot berdi. Shuningdek, tadbirni tashkil etishga yordam beradigan barcha hamkorlarga minnatdorchilik bildirdi.

Panel muhokamasini boshlashdan oldin, Qo'qon shahar madaniyat bo'limi qoshidagi "Sarvigul" cholg'u asboblari milliy ansambli xorijlik mehmonlar va O'zbekiston fuqarolari uchun an'anaviy o'zbek musiqasini ijro etdi. Jonli ijro Qo'qon xonligidagi O'zbekiston ming sulolasining o'n birinchi hukmdori Qo'qondagi Xudoyorxon saroyidan bevosita efirga uzatildi. Barcha mehmonlar o'zbek musiqasining go'zalligidan hayratga tushishdi.

Panel muhokamasini Jahon iqtisodiyoti va diplomatiya universiteti rektori ochib berdi. Siyosiy fanlar nomzodi, Dr. Komiljon Hamidovich Karimov tadbirning barcha ishtirokchilarini qutladi va uning tashkil etilgani uchun alohida minnatdorlik bildirdi. Rektor musiqiy qism - O'zbekistonning madaniy boyligini namoyish etganini ta'kidladi. Xalqaro siyosatshunos talabalar assotsiasiyasining siyosiy fanni rivojlantirish uchun dunyoning turli burchaklaridan talabalarni to'plashdagi o'rni alohida ta'kidlandi.

Komiljon Karimov O'zbekiston tashqi siyosiy islohotlari yuzasidan ma'ruza qildi.  O'zbekiston prezidenti tomonidan "2017-2021 yillarda harakatlar strategiyasi" doirasida tashqi siyosat faoliyatining yangi konsepsiyasi shakllantirildi.  O'zbekistonning xorijiy hamkorlar va xalqaro institutlar bilan hamkorligini kengaytirish Markaziy Osiyo qo'shnilari bilan munosabatlarni yaxshilashga xizmat qilmoqda. So'nggi O’zbekiston tashabbuslari yangi transport infratuzilmasini barpo etish, iqtisodiyotni tadbirkorlik faoliyatini soddalashtirish, milliy valyuta nazoratini liberallashtirish va O'zbekistonning mintaqaviy transport va investitsiya markaziga aylantirish maqsadiga erishishga qaratilgan boshqa bozor islohotlariga olib keldi. Ushbu yangi yo’nalish  O'zbekistonga Markaziy Osiyodagi geografik joylashgan  tabiiy afzalliklaridan yanada yaxshiroq foydalanishga yordam berishi kerak. O'zbekiston tashqi siyosatining asosiy ustuvor yo'nalishi markaziy Osiyo mintaqasi hisoblanadi. O'zbekiston siyosati mintaqada tinchlik va barqarorlikni ta'minlash, mintaqaviy xavfsizlikning asosiy muammolarini hal etish, jumladan, Afg'onistondagi vaziyatni hal etishga ko'maklashishga qaratilgan. O'zbekiston Markaziy Osiyoning markazida joylashgan bo'lib, mamlakat diplomatiyasi mintaqada hal qiluvchi rol o'ynaydi. Xususan, O'zbekiston rahbariyatining siyosiy irodasi tufayli mintaqada mintaqaviy diplomatiyaning amaliy jihatlari rivojlanmoqda."- JIDU rektori ta'kidladi.

"Tizimli tahlil va menejment" kafedrasida mustaqil tadqiqotchi Elbek Abdullayev iqtisodiy modernizatsiya haqida taqdimot bilan chiqarkan, u O'zbekistonda investitsiya muhiti va biznes rivoji haqida umumiy ma'lumot berdi. Xususan, O'zbekiston iqtisodiy hamkorlik uchun yanada ochiq, lekin o'z suverenitetini loyqalanish hisobiga emas, balki qonun hujjatlari va davlat boshqaruvi samaradorligini oshirish hisobiga ochilayotgani qayd etildi. Iqtisodiy islohotlarning asosiy maqsadi-O'zbekiston iqtisodiyotini bozor iqtisodiyotiga o'tish va uning milliy farovonlik va fuqarolarning turmush darajasini oshirish maqsadida jahon iqtisodiy tizimiga yaqin integratsiyalashuvidir.

So'ngra "Siyosatshunoslik" kafedrasi mudiri Faridun Sattarov bilan O'zbekistonda ichki siyosiy islohotlar va siyosatshunoslikni rivojlantirish mavzusida davra suhbati boshlandi. Xususan, Faridun Sattarov kafedra oldida turgan asosiy vazifalar qatorida, kafedra ilg'or xorijiy tajriba va zamonaviy ta'lim texnologiyalaridan foydalanish asosida siyosiy fanlar sohasida yuqori malakali kadrlar tayyorlash, shuningdek, "Siyosatshunoslik"fani bo'yicha o'quv jarayonining mazmunli jihatlarini yangilash maqsadida yangi avlod darsliklari va qo'llanmalari, dasturlari va rejalarini ishlab chiqish bilan shug'ullanishini ta'kidladi. "Bizning asosiy vazifamiz kichik nazariy materiallardan katta amaliy ishlarga o'tishdir. Shuningdek, biz hamkor universitetlarni ikkita diplom dasturlarini ochish uchun qidiryapmiz", dedi panelist. 

O'zbekistonning mintaqaviy integratsiya jarayonlarida ishtirok etishi bo'yicha panel muhokamasini TDSHU, Kamila Nikolayeva, "Xitoy siyosati, iqtisodiyot va madaniyat" kafedrasi mudiri ochib berdi. "O'zbekiston hozirda 3 ta tashkilot - MDH, SHHT va EOII bilan integratsiya masalalariga alohida e'tibor qaratmoqda", - dedi Kamila Sergeevna. Xususan, moderatorning O'zbekistonning EOIIga kirishi mumkinligi haqidagi savoliga panelist aprel oyida O'zbekiston EOIIda kuzatuvchi maqomini olganiga javob berdi. Ehtimol, yaqin kelajakda EOII to'la huquqli a'zosi bo'ladi va O'zbekistonning Shimoliy Markaziy Osiyo bilan o'zaro manfaatli iqtisodiy integratsiyasi muvaffaqiyatli bo'ladi, ya'ni import-eksportda "keskinliklar" yo'qoladi. Biroq, O'zbekiston ushbu tashkilotning to'la huquqli a'zosi bo'ladimi, xalq qaror qabul qiladi: "Agar O'zbekiston fuqarolari foydali bo'lishiga qaror qilsa, hukumat xalq irodasini albatta bajaradi".

O'zbekistonda SHHT xalq diplomatiyasi markazi fan va ta'lim bo'limi boshlig'i Faxriddin O’tbosarov "SHHT mamlakatlari misolida xalqlar do'stligini mustahkamlashda ommaviy diplomatiyaning roli" mavzuida ma'ruza qildi.  "Xalq diplomatiyasining rivojlanish darajasi jamiyatning siyosiy tizimini demokratlashtirishining bir ko’rsatkichidir. Uning samarali faoliyati xalqaro munosabatlarni insonparvarlashtirish, davlat va xalqning "yumshoq" kuchini o'z manfaatlarini ilgari surish va mamlakatning chet eldagi obro '- e'tibori mustahkamlash uchun vosita bo'lishga qaratilgan". Dunyoda shunga o'xshash tuzilmalar mavjudligi haqidagi savolga, panelist dunyoda faqat 3 ta markaz faoliyat yuritayotganini aytdi: biri O'zbekistonda, ikkinchisi Xitoyda, uchinchisi esa Rossiyada.

"O'zbekiston mintaqadagi besh davlatning o’rtasida joylashgan Markaziy Osiyodagi yagona mamlakatdir. Qozog'iston, Qirg'iziston, Tojikiston, Turkmaniston va Afg'oniston bilan chegaradosh. Ushbu mamlakatlarda etnik o'zbeklar ikkinchi yoki uchinchi etnik guruhdir. O'zbekiston qo'shni mamlakatlar bilan yaxshi munosabatlarga ega bo'lishi foydalidir, chunki u tarixiy va geografik jihatdan mintaqaning barcha masalalari bo'yicha aloqadir. Bu hodisa mintaqa xalqlari manfaati uchun ishlatilishi kerak edi. Shu bois O'zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyev tomonidan amalga oshirilayotgan uzoqni ko'zlagan siyosat tufayli " - dedi tadbir moderatori, shu tariqa, "Markaziy Osiyoda barqarorlikni ta'minlashda O'zbekistonning o'rni" mavzusidagi muhokamalar uchun panel ochdi. Professor E’tibor Sultanova shunday dedi: "Mamlakatimiz xavfsizligini ta'minlashda mamlakatimiz rahbarining xalqaro maydondagi ishtiroki, uning obro'si, tashabbuslari bilan bog'liq ko'p narsa hisobga olinsa, so'nggi yillarda O'zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyev O'zbekistonning jahon mamlakatlari, xalqaro tashkilotlar bilan ikki tomonlama va ko'p tomonlama aloqalarini qo'llab-quvvatlabgina qolmay, BMT Bosh Assambleyasining minbaridan ikki marta –2017-yil 10-sentabrdagi 72-sessiyasida va 2020-yil 23-sentabrdagi 75-sessiyada Agar u birinchi marta oltita tashabbusni ilgari surgan bo'lsa, ikkinchi marta u qabul qilingan o'n bitta tashabbusni taklif qildi va xalqaro jamoatchilik tomonidan keng qo'llab-quvvatlandi. 2017-yilda O'zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyev BMT minbaridan shunday dedi: "O'zbekiston Markaziy Osiyo mintaqasini o'z tashqi siyosatining ustuvor yo'nalishi sifatida belgilaydi. Bu ongli tanlovdir. Markaziy Osiyoning qoq markazida bo'lish O'zbekiston mintaqani barqarorlik va yaxshi qo'shnichilik zonasiga aylantirishdan manfaatdor. Tinch va iqtisodiy farovon Markaziy Osiyo bizning eng muhim maqsadimiz va asosiy vazifamizdir". Professorning nutqi "Xalqaro munosabatlar" fakulteti 2-bosqich talabasi Mariam Botchoroshvili tomonidan ingliz tiliga tarjima qilindi.  

Yakuniy so'zlar IAPSS Asia raisi Rutaba tariq tomonidan amalga oshirildi, unda ushbu tadbirning yuksak saviyada o'tkazilayotgani jahon hamjamiyatiga O'zbekistonning obro ' - e'tiborini ko'rsatdi. Tadbirda ishtirok etish uchun barcha tashkilotchilar, panelistlar va ishtirokchilarga minnatdorchilik bildirdi. Ushbu nutqdan so'ng panel muhokamasi yakunlandi.

JIDU rektori Komiljon Karimov, xalqaro aloqalar bo'yicha prorektor, O'zbekistonning favqulodda va Muxtor elchisi, Saidmuxtor Saidqosimov, "Xalqaro munosabatlar" fakulteti dekan o'rinbosari Sayyora Tillaxodjayeva, "Siyosatshunoslik" kafedrasi mudiri Faridun Sattarov, "Siyosatshunoslik" kafedrasi professori E'tibor Sultanova, "Iqtisodiyot nazariyasi" kafedrasi dotsenti Ra'no Dj'rayeva, "Tizimli tahlil va menejment" kafedrasida mustaqil tadqiqotchi Elbek Abdullayeva, "Xitoy siyosati, iqtisodiyot va madaniyat" kafedrasi mudiri Kamila Nikolaeva, SHHT xalq diplomatiyasi markazi direktori Qobuljon Sobirov, ushbu markaz qoshidagi fan va ta'lim departamenti boshlig'i Faxriddin Otbosarov va Qo'qon shahar hokimligidagi hamkorlarimizga alohida minnatdorlik bildiramiz.

Eslatib o'tamiz, JIDU "Xalqaro munosabatlar" fakulteti 2-bosqich talabasi Fazliddin Djamalov, mintaqaviy koordinator lavozimiga tayinlanganidan so'ng, O'zbekiston IAPSSning rasmiy a'zosi  bo’ldi. 2020-yil 7-noyabr kuni JIDU "Xalqaro munosabatlar" fakulteti 2-bosqich talabasi Otabekjonov Ramzbek tashkilotning Osiyodagi  raisining o'rinbosari lavozimiga tayinlandi. Ayni paytda 7 nafar talaba IAPSSda O'zbekistondan rasmiy a'zo bo'ldi. Iqtidorli talabalarimizga barcha ishlarida omad va muvaffaqiyatlar tilaymiz!