Yoshlar huquqlari bo’yicha vebforum: dolzarb masalalar

Zamonaviy dunyoda yoshlarning o’rni

Forum davomida deyarli barcha ishtirokchilar dunyo miqyosida bugungi kundagi yoshlarning tobora ortib borayotgan rolini qayd etdilar. Ushbu munozarali nuqtai nazar Yoshlar huquqlari to'g'risidagi konvensiya loyihasida, xususan, "barcha mamlakatlarda yoshlar rivojlanish uchun zarur bo'lgan asosiy inson resurslaridan biri, shuningdek ijtimoiy transformatsiyalar, iqtisodiy rivojlanish va texnologik taraqqiyotning asosiy ishtirokchisi" ekanligi to’g’risidagi konvensiya muqaddimasida o’z aksini topgan.

Yoshlarni qo’llab-quvvatlash sohasidagi yutuqlar

Deyarli barcha xalqaro tashkilotlar - YUNESKO, YEXHT, SHHT, MDH, Parlamentlararo ittifoq, Osiyo Parlament assambleyasi vakillari yoshlarning rolini kuchaytirish ularning faoliyatining ustuvor yo'nalishlaridan biri ekanligini ta'kidladilar. Ushbu tashkilotlar doirasida yoshlar masalalari bo'yicha qarorlar, rejalar, strategiyalar qabul qilindi. Shunday qilib, Parlamentlararo Ittifoq doirasida yoshlarning demokratik jarayonlardagi ishtiroki, MDH doirasida - BMTning "Yoshlar 2030" yoshlar strategiyasining qoidalarini hisobga olgan holda Xalqaro yoshlar hamkorligi strategiyasi qabul qilindi. Shanxay hamkorlik tashkilotining 2018-yil Sindaoda bo'lib o'tgan sammiti yakunlari bo'yicha davlat rahbarlari O'zbekiston tashabbusi bilan Yoshlarga qo'shma murojaat va uni amalga oshirish bo'yicha harakatlar dasturini qabul qildilar. APA doirasida - "Osiyoda barqaror jamiyat uchun bolalar va yoshlarning sifatli rivojlanishini ta'minlash” dasturi qabul qilindi.

Hujjatlarga qo'shimcha ravishda, yoshlar masalalari bo'yicha turli xil tuzilmalar ham milliy, ham mintaqaviy va xalqaro miqyosda - Parlamentlararo Parlamentlararo Yosh Parlamentariylarning Forumi, YEXHTning Yoshlar bo'yicha koordinatori va BMTning Yoshlar bo'yicha elchisi faoliyat yuritmoqda.

Shu bilan birga, shuni ta'kidlash kerakki, konvensiya loyihasida boshqa organ - BMTning Yoshlar huquqlari bo'yicha qo'mitasini tashkil etish taklif etildi.

Yoshlar muammolari

Ushbu sohada sezilarli yutuqlarga qaramay, hal qilinishi kerak bo'lgan ko'plab muammolar mavjud. Xususan, yoshlarning huquqlari bo'yicha qabul qilingan hujjatlar soni ko’p bo'lishiga qaramay, bitta konvensiya mavjud emas. Yoshlar qarorlar qabul qilishda yetarlicha jalb etilmayotgani, yoshlar dunyodagi parlament a'zolarining atigi 2 foizini tashkil etayotgani shundan dalolat beradi. Yoshlar mehnat bozorida himoyasiz. Ko'plab mutaxassislarning ta'kidlashicha, yosh avlodning ayrim vakillari turli tashqi va ichki omillar ta'sirida ommaviy axborot-mafkuraviy va axborot-psixologik ta'sirga, begona qadriyatlar va soxta diniy e'tiqodlarga berilib, terroristik, separatistik va ekstremistik harakatlarga jalb qilinmoqda.

Pandemiya sharotidada yoshlar muammolarining kuchayishi

Yoshlarning muammolari pandemiya sharoitida alohida dolzarb ahamiyat kasb etdi. Pandemiya yoshlar hayotiga, shu jumladan, ta'lim sohasi va bandlik bozoriga katta salbiy ta'sir ko'rsatdi va kambag'allikning o'sishiga olib keldi, aholining zaif qatlamlariga salbiy ta'sir ko'rsatdi. Ta'kidlanganidek, BMT Bosh kotibi o'z videomurojaatida "pandemiya dunyodagi talabalarning 90% dan ko'prog'ining bilim olishiga putur etkazdi, bu allaqachon mavjud bo'lgan tengsizlikni kuchaytirdi va ta'lim sohasidagi global inqirozni murakkablashtirdi".

Yoshlar huquqlari to'g'risida konvensiya xalqaro huquqiy hamkorlikning yangi bosqichi sifatida

Forum davomida O'zbekiston Prezidenti tashabbusi bilan BMTning 72-sessiyasida qabul qilingan Yoshlar huquqlari to'g'risidagi konvensiya loyihasining matni muhokama qilinishi rejalashtirilgan. Ayni paytda ushbu Konvensiya loyihasi ishlab chiqilgan. Loyiha ustida ishlash 2 yildan ortiq davom etdi. Ushbu yo'nalishda to'plangan mintaqaviy tajriba va xorijiy mamlakatlarning ilg'or tajribalari o'rganildi. Viloyat va milliy miqyosda bir qator ishlar amalga oshirildi. Ishtirokchilar ushbu Konvensiya umuman inson huquqlari sohasidagi xalqaro huquqiy hamkorlikning yangi bosqichiga aylanishiga umid bildirdi.

O'zbekistonning yosh masalalarida hamkorlikni takomillashtirishdagi hissasi

Forum ishtirokchilari pandemiya keltirib chiqargan barcha qiyinchiliklarga qaramay, konvensiyani qabul qilish tashabbusi va forumni tashkil etgani uchun O'zbekiston hukumatiga chuqur minnatdorchilik bildirdilar. Konvensiya matni har tomonlama muhokama qilinishini ta'minlash uchun forum web-sayti yaratildi, unda ishtirokchilar Konvensiya bo'yicha o'z takliflarini taqdim etish imkoniyatiga ega bo'ldilar. Forum Youtube va Zoom orqali efirga uzatildi va u yerda suhbat xonalari tashkil qilindi. Xalqaro tashkilotlar vakillari O‘zbekistonning tashabbusini bundan buyon ham qo‘llab-quvvatlashga tayyor ekanliklarini bildirishdi.

Firuza Khamdamova, PhD.